با وجود اینکه در غرب کارگران به لطف مبارزات بخش مترقی و سوسیالیست جامعه و خودِ کارگران، به بخشی از حقوق خوددست یافتهاند و عقبنشینیهای چشمگیری را به بورژوازی و سرمایهدارانِ این جوامع تحمیل کردهاند، شرکتهای بزرگ و دولتهای غربی، کشورهای دیگر را برای استثمار انتخاب میکنند و همان مناسبات دوران استعمار و بردهداری را به اشکال مختلف به پیش میبرند. سیاستمدارانِ این دولتها دائم حرف از حقوق بشر و "دورانِ تاریکِ بردهداری" میزنند اما در واقع در کشورهای فقیر یا بهتر بگوییم 'فقیر شده' پشتیبان شرکتها و سیاستهایی هستند که انسانها را از هر سن و سال و در هر شرایطی به بردگی میکشند. تحت فشار فعالینِ محیط زیست و کارشناسان این حوزه، دولتها پذیرفتهاند که در راستای کم کردن انتشار گاز کربن، که عاملِ اصلی گرم شدن کرهی زمین و متعاقبا به خطر افتادن بقای کل بشریت است، قدمهایی را بردارند و یکی از این راهها را استفاده از خودروهای برقی معرفی میکنند. اما هم خودشان و هم فعالین محیط زیست میدانند که خودروهای برقی نه تنها راه حل نیستند بلکه نحوهی تولید آنها مشکلات و معضلات گوناگونی را به وجود آورده است. در واقع اتفاقی که میافتد مصداق ضربالمثل معروف است که میگوید "خواستند ابرو را درست کنند، زدند و چشم را هم کور کردند."
تبِ تولید انبوه خودروهای الکتریکی و تغییر اساسی در منابع تامین انرژی، از سوختهای فسیلی به سوختهای به اصطلاح پاک (انرژی ترانزیشن)چند سالی است که تقریبا همهی شرکتهای تولید کنندهی خودرو را در بر گرفته و در این عرصهی رقابت، این شرکتها تمام تلاششان را میکنند که با کمترین هزینه بیشترین سود را کسب کنند. داستانی آشنا در مناسبات رقابتهای سرمایهداری. شرکت اپل در ماه سپتامبر نمونهی جدید گوشیهای هوشمند خود را با نام آیفون شانزده به بازار عرضه میکند و قول داده که عُمر باتریهای این مدل جدید بیشتر خواهد بود و خودروسازان قول میدهند که به زودی خودروهایشان با یک بار شارژ تا هزار کیلومتر را بپیمایند، اما به چه قیمتی؟
مهمترین چالش در تولید خودروهای برقی باتریهای آنهاست و یکی از مهمترین مواد به کار رفته در این باتریها کُبالت است. در باتری هر خودروی برقی تقریبا سیزده کیلوگرم کبالت استفاده میشود و در هر باتری متوسط گوشیهای هوشمند حدود هفت گرم. کشور پهناور کنگو در آفریقا بزرگترین معادن کبالت را در خود جای دادهاست و در فرایند استخراج آن از معادن این کشور، زنان و کودکان و مردانی به استثمار کشیده میشوند که تنها برای روزی کمتر از دو دلار ریههای خود را در معرض استشمام گازهای مسموم قرار میدهند و حتی مادرانی را میبینیم که طفلشان را به پشتشان بستهاند و در حال کار با بیل و کلنگ و دیلم هستند.
سیدارت کارا، پژوهشگری در دانشکده بهداشت عمومی تی. اچ. چان دانشگاه هاروارد و مدرسه کِنِدی، دو دهه است که در حال تحقیق درباره بردهداری مدرن، قاچاق انسان و کار کودکان است. او میگوید که اگرچه جمهوری دموکراتیک کنگو بیش از سایر نقاط کره زمین ذخایر کبالت دارد، چیزی به نام زنجیره تأمین «پاک» کبالت در این کشور وجود ندارد. در کتاب جدیدش، «کبالت سرخ»، کارا مینویسد که بخش زیادی از کبالت جمهوری دموکراتیک کنگو توسط آنچه «کارگران یدی» نامیده میشود استخراج میشود؛ کارگران روزمزدی که کارهای بسیار خطرناکی را انجام میدهند و در مقابل فقط چند دلار در روز دریافت میکنند.
کارا میگوید که صنعت معدن، محیط زیست جمهوری دموکراتیک کنگو را ویران کرده است. میلیونها درخت قطع شدهاند، هوا در اطراف معادن پر از گرد و غبار است، و آبها با زبالههای سمی حاصل از فرآوری معادن آلوده شده است. او اضافه میکند که «کبالت برای لمس و تنفس سمی است و صدها هزار نفر از مردم فقیر کنگو هر روز آن را لمس میکنند و نفس میکشند.»
در گزارش سازمان عفو بینالملل آمده است: استخراج صنعتی کبالت و مس برای باتریهای قابل شارژ منجر به نقض فاحش حقوق بشر شده است. گسترش معادن صنعتی کبالت و مس در جمهوری دموکراتیک کنگو به کوچ اجباری جوامع انسانی و نقض شدید حقوق بشر از جمله تجاوز جنسی، آتشسوزی عمدی و ضرب و شتم منجر شده است.
ویدئوها و عکسهای انسانهای مشغول به کار در این معادن به حدی دلخراش است که دل هر انسانی را به درد میآورد و هر کسی تحمل دیدن آنها را ندارد. در بین فعالینِ آگاه کمپینهایی به راه افتاده تا شرکتهایی مانند اپل و محصولات آن را تحریم کنند و شرکتهای خودروسازی را مجبور کنند شرایطی انسانی را برای کارگران این معادن فراهم کنند و به کار کودکان پایان دهند. اما تبلیغات وسیع این شرکتها و محصولات گوناگون و رنگارنگ آنها چشم بسیاری را به این جنایات بستهاست و در سکوت کامل رسانهها و نهادهای بینالمللی این شرکتها به بردهداری مدرنشان ادامه میدهند و کوچکترین ترسی از عواقب کارشان به دل راه نمیدهند.
اعتراض به شرکتهای بزرگ و دولتهای بورژوائی در غرب و مجبور کردن آنها به پایان دادن به این استثمار وظیفهی هر نیروی آگاه و کارگر مترقی است. وضعیتِ آفریقا و خصوصا کنگو سنگِ محکِ بزرگی است برای سنجش میزان صداقت سیاستمداران غربی و احزابِ حاکم در این کشورها. اگر دم از حقوق بشر و حقوق کارگر میزنند باید رو در رویشان ایستاد و آنها را مجبور کرد که به دوروئی و جنایاتشان اعتراف کنند و به حمایت از بردهدارانِ مدرن پایان دهند.