آسو سهامی: بنا به سنت هر ساله طبقه كارگر روز اول مه با تسخیر خیابان و رژه اول مه كیفرخواست خود را علیه سرمایه داری اعلام میكند. امروز از خالد حاج محمدی دبیر كمیته رهبری حزب حكمتیست(خط رسمی) درخواست كردیم تا با ایشان نگاهی به اول مه داشته باشیم.
خالد حاج محمدی ضمن خوشامد گویی به شما در اول ماه مه ما شاهد اعتراضات وسیع طبقه كارگر در كشورهای مختلف جهان بودیم. خصلت نمای این اعتراضات چه بود؟
خالد حاج محمدی: من هم به شما و همه بینندگان و شنوندگان رادیونینا سلام عرض میكنم. در اول ماه مه شاهد تجمعات مختلف كارگری در كشورها و شهرهای مختلف و بزرگ جهان بودیم. اول مه امسال مهر یك دوره تاریخی معینی را بر خود داشت و آنهم شرایط امروز و جنگها و جدالهای امپریالیستی است كه اكنون در قالب جنگ در اوكرائین در جریان است. اكنون تقریبا پنجاه روز از شروع این جنگ میگذرد و در این مدت كل مدیای غرب روی این جنگ و تبلیغات وسیع ضد روسی و حتی ضد روس زبانان و ضد دولت روسیه تمركز كردند. در شرایطی كه این جنگ اگر چه روسیه با حمله به اوكراین ظاهرا شروع كرد اما ادامه جنگهای دیگری بود كه در كشورهای مختلف از افغانستان تا عراق، سوریه و لیبی و.. توسط دولتهای غربی، توسط ناتو و مشخصا و در راس آنها امریكا به بشریت تحمیل و پیش برده شد. ادامه این جنگ ها در اوكرائین با حمله دولتی كه در قطب غرب و ناتو نبود و در قطب مقابل آنها قرار داشت تا اكنون دامه داشته است.
اما به بهانه این جنگ و به نام خطر حمله روسیه به كشورهای اروپایی، دولتهای غربی اقدامات فراوانی در دستور گذاشتن كه تاثیر آن و مهر آن بر اول مه مشهود بود. از جمله اقدامات دول غربی به بهانه جنگ در اوكرائین افزایش و اختصاص وسیع بودجه های نظامی خود، ارسال وسیع تسلیحات به اوكراین و به نام دفاع از مردم این كشور، تبلیغات و تحریكات وسیع جنگی در قالب كمك به مردم اوكرائین از جمله این تلاشها بود. بعلاوه از مدتها و سالها قبل از جنگ در اوكرائین دول غربی تعرضی وسیع را به سطح معیشت مردم در خود غرب شروع كرده كه این مدت به بهانه جنگ اوكرائین به آن شدت وحشتناكی داده اند و به نام این جنگ توجیه كردند. همه اینها رنگ خود را به اول مه امسال زد. در این روز و مراسمها و تجمعات اول مه اعتراض به این وضع در قالب "نه به جنگ" و "نه به ناتو" و "نه به فقر و گرانی" و نه به تعرض افسارگیخته به معیشت طبقه كارگر و مردم محروم و علیه دولتهای اروپایی خود را نشان میداد.
اعتراضات در اول مه در فرانسه به درگیری وسیع با پلیس كشیده شد، در یونان، ایتالیا، آلمان، سوئد و بسیاری از كشورهای دیگر اعتراض به حاكمیت و جنگ و ناتو و تحریكات جنگی خود این دولتها و هزینه های نظامی و ارسال اسلحه به اوكرائین برجسته بود. اول ماه مه رنگ این دوره و اعتراض طبقه كارگر به دولتها و این اقدامات، اعتراض به موقعیت خود طبقه كارگر و فقر و فلاكتی كه در همین مدت و به بهانه جنگ در اوكرائین به مردم تحمیل كردند كاملا نمایان بود. خلاصه بگویم در اول مه امسال علاوه بر اعلام همسرنوشتی طبقه كارگر در مراسمات و تجمعات كارگری، شاهد اعتراض به دولتها بودیم كه به بهانه جنگ اوكرائین و با توجیه جنگ و خطر حمله روسیه پروژه های ضد كارگری و ضد انسانی خود را در قالب تحمیل گرانی و فقر را پیش بردند.
آسو سهامی: مرسی خالد حاج محمدی! شما به اول مه و تجمعات و اعتراضات در سراسر جهان اشاره كردید. میخواهم تمركز را روی ایران ببریم. طبقه كارگر در سال گذشته در ایران مرتب در حال اعتراض و تعرض بوده است. اعتصاب و اعتراضات كارگری در سال گذشته رشد ۱۲۰ درصدی داشته است. اول مه در ایران شاهد تجمعاتی از هفت تپه تا شمال بودیم. در مورد اول مه در ایران و با توجه به این اوضاع ارزیابی شما چیست؟ ضمنا از قبل از اول مه حاكمیت تهدید فعالین كارگری، احضار و محاكمه آنها و حتی دستگیری تعدادی از معلمین را پیش برد. نظر شما چیست؟
خالد حاج محمدی: همچنانكه شما هم اشاره كردید هر ساله قبل از اول مه حاكمیت همه نیروی خود از نظامی، انتظامی، لباس شخصی، اطلاعاتی تا دستگاه تبلیغاتی و خانه كارگرش را برای مقابله با تجمعات كارگری بسیج میكند. امسال هم شاهد این پدیده بودیم و با احضار ها، تهدیدها از فعالین كارگری در شهرهای مختلف و خانه گردی و دستگیری ها و از جمله دستگیری از كارگران و حتی تعدادی از معلمین در این روزها بودیم. اما با این وصف امسال اول ماه مه در بسیاری از شهرها و مراكز كارگری به اشكال مختلف و با تجمعات بزرگ و كوچك برگزار شد. در این روز كارگران و خانواده هایشان در جمع و محافل خانوادگی تا تجمعات معین از شمال تا جنوب و از كردستان تا هفته به استقبال این روز رفتند و اول مه را گرامی داشتند. مراسم كارگران هفت تپه كه مثل سال قبل در محل كار برگزار شد برجسته تر بود. آنها در این روز دور هم جمع شدند، نمایندگان و سخنگویان آنها در مورد اول مه، مبارزاتشان، همبستگی جهانی كارگری، موقعیت طبقه كارگر و مطالبات خود كارگران و اعتراض به زندگی نكبت باری كه به این طبقه تحمیل كرده اند، سخنرانی كردند.
همچنانكه شما هم اشاره كردید ما در یك دهه گذشته و خصوصا در پنج سال اخیر شاهد وسیعترین اعتصابات و اعتراضات كارگری بوده ایم. اعتصابات كارگران فولاد، كارگران هفت تپه، كارگران هپكو و آذر آب، كارگران معادن و نهایتان كارگران نفت و گاز و پتروشیمی ها و ...، بخشی مهم از این اعتراضات كارگری در این دوره است.
این اعتصابات و اعتراضات كارگری رنگ خود را به سیمای جامعه زده است و فضای سیاسی ایران را تحت تاثیر گذاشته و توازن قوای میان طبقه كارگر و اقشار محروم با بورژوازی ایران و حاكمیتش تغییر داده است. طبقه كارگر در این اعتراضات حاكمیت را بطور جدی چلنج كرده و دست دستگاه سركوب را بدرجه زیادی كوتاه كرده است. امید و و افزایش خوشبینی به تحولات انقلابی بر دوش طبقه كارگر در جامعه ایران از نتایج این ماجرا است. قرب و حرمت كارگر در اذهان عمومی جامعه بالا رفته است. امروز هر كس جامعه ایران و فضای سیاسی آنرا نگاه كند مستقل از اینكه راست باشد یا چپ متوجه این حقیقت و نقش و جایگاه مهم طبقه كارگر و تاثیرات مهمی كه بر فضای سیاست در ایران گذاشته است و تغیراتی كه به نفع پایین به جمهوری اسلامی تحمیل كرده است را می بیند.
در اول ماه مه امسال هم هر جا برنامه و تجمعی بوده رنگ و بوی حق طلبی كارگری، رنگ و بوی این فضا و تغییرات ایجاد شده را بر خود داشت. همه جا عدالت خواهی طبقه كارگری، برابری طلبی و ضدیت با نظام كاپیتالیستی در آن بر جسته بوده است. در این دوره نقش و جایگاه طبقه كارگر، عدالتخواهی و برابری طلبی این طبقه و عروج رهبران و فعالین و سخنگویان آن و نقش آنها و نقش سوسیالیستهای طبقه كارگر و خواست و مطالبات آن و ضدیتش با نفس نظام كاپیتالیستی رنگ خود را بر اعتراض اقشار دیگر جامعه از معلم، زن، بازنشسته و دانشجو تا اقشار محروم دیگر زده است. این پدیده اكنون خصلت نمای فضای سیاسی و اعتراضی جامعه ایران بر دوش و با نقش و تاثیر طبقه كارگر است كه نمودهای آن در اول مه هم و شاید بیشتر از هر جا در هفت تپه نمایان بود. كارگران هفت تپه در اول مه هم یك بار دیگر ثابت كردند كه پیشقراولان طبقه كارگر در این دوره بوده اند.
آسو سهامی: شورای صنفی معلمین نیز در اول مه فراخوان اعتراض و تجمعات را داد و بعلاوه در نهایت هم قطعنامه پایانی تجمعات معلمین را صادر كردند. شما در این مورد چه میگوید؟ آیا همگامی تجمع آنها با روز كارگر اقدامی برای تحكیم اتحاد كارگران و معلمین و كلا اقشار ستمدیده نبود؟
خالد حاج محمدی: اگر اجازه بدهید قبل از جواب مستقیم به سوال شما به خود اول ماه مه و اینكه اول ماه مه چیست اشاره ای كنم. منظورم جنبه تاریخی اول مه و اینكه چگونه اول مه شد نیست بلكه اساسا این روز و هدف آن چیست منظور من است. هدف اصلی از اول مه یا خصلت اصلی روز جهانی كارگر خصلت انترناسیونالیستی این روز است. به این معنا كه كارگران در سراسر دنیا در این روز اعلام میكنند كه به یك طبقه واحد تعلق دارند، مستقل از رنگشان، نژادشان و مستقل از قومیت، ملیت، زبان، جنسیت و مستقل از اینكه این طبقه در كدام دایره های جغرافیاین به نام كشور زندگی میكنند و تقسیم شده اند، به یك طبقه تعلق و یك منفعت مشترك دارند. كارگران در این روز در سراسر جهان این یكی بودن و تعلق مشترك به یك طبقه و منفعت مشترك خود را بیان میكنند و اعلام میكنند در سراسر جهان علیه نظام كاپیتالیستی هستیم و كیفرخواست جهانی خود را علیه این نظام اعلام میكنند. این هدف و خصلت اساسی اول مه است.
میخواهم تاكید كنم كه اگر بحث بر سر روزی برای اعتراض باشد خوب در همه دنیا هر روزه میتوان اعتراض كرد. در جامعه ایران هم روزانه ما شاهد دهها اعتراض كارگری، اعتراض معلم، بازنشسته، زن، دانشجوت كشاورز، دستفروش و مردم محروم در حاشیه شهرها برای مطالبات خودشان هستیم. اما اول مه تفاوتش حتی با اعتراضات دیگر كارگری این است كه مطلقا محلی نیست، بلكه روز اعلام همبستگی جهانی این طبقه و پافشاری روی این تعلق طبقاتی به یك طبقه واحد جهانی و اعلام همبستگی جهانی این طبقه است. به این اعتبار اول مه روز كارگر است و روز اعتراض اقشار مختلف و معترض مردم برای مطالبات مختلف آنها نیست.
به فراخوان شورای صنفی معلمین و تجمع معلمین در اول مه اشاره كردید، خوب شاید شورای صنفی هم فكر كرده است كه مناسبت اول مه امكانی است و ممكن است در این روز امكان جمع كردن بیشتر نیرو و تجمعات وسیعتری برایشان باشد. بطور قطع معلمین یك قدرت جدی در ایران هستند، یك نهاد سراسری دارند و وجود یك چتر سراسری به آنها امكان داده است بطور سراسری جمع شوند، چیزی كه طبقه كارگر فعلا ندارد.
مسئله دیگر اینكه بسیاری از مطالبات اقشار محروم جامعه و از جمله معلمین و بسیاری از مطالباتی كه دارند با طبقه كارگر مشترك است، مانند تدریس رایگان یا آموزش رایگان و خصوصی نكردن آموزش و پرورش كه خواست اكثریت جامعه است. فرزندان طبقه كارگر در مدارس درس میخوانند و طبیعتا تامین این مطالبات و پرداخت حق و حقوق معلمین و تامین زندگی بهتر و مرفه تری برای آنان به نفع جامعه و در راس آن به نفع طبقه كارگر است. بر این اساس حمایت از همدیگر در این مبارزات، تامین اتحاد و پشتیبانی از همدیگر در میان طبقه كارگر و اقشار مختلف مردم محروم و از جمله معلمین یك ضرورت است.
اما در مورد فراخوان شورای صنفی معلمین برای تجمع در اول مه، اگر من بودم جای شورای صنفی معلمین در روز جهانی طبقه كارگر تجمع معلمین را اعلام نمیكردم، فرصت برای اعلام تجمع معلمین كم نبود و میتوانستند به جای ۱۱ اردیبهشت كه اول مه است ۱۲ اردیبهشت كه روز معلم است را فراخوان تجمع بدهند. خوشبختانه مردم زیادی در تجمع معلمین شركت كردند اما اگر به جای اول مه و روز كارگر در روز معلم كه ۱۲ اردیبهشت بود اعلام تجمع میكردند هم به نفع معلمین بود و هم مردم را در مقابل یك دوراهی و انتخاب قرار نمیدادند كه بلاخره میان فراخوان معلمین و اول مه روزجهانی كارگری و مراسمهای كارگری یكی را انتخاب كنند. به عقیده من اقدام شورای صنفی و این دوراهی كه در مقابل مردم قرار دادند هم به تجمع خود معلمان و هم به اول مه لطمه زد. در ایران فراخوان شورای صنفی در روز كارگر و فراخوان به تجمع معلمین در این روز روی روز كارگر در اول مه سایه انداخت. بعلاوه فراخوان شورای صنفی برای تجمع در روز كارگر روی روز معلم هم كه ۱۲ اردیبهشت است سایه انداخت. ما در روز ۱۲ اردیبهشت تا جایی كه اخبار منتشر شده است شاهد تجمعی نبودیم در شرایطی كه اگر اقدام شورای صنفی معلمان نبود هم اول مه روز كارگر میماند و هم ۱۲ اردیبهشت روز معلم. معلمین در روز معلم میتوانستند تجمع كنند و بطور قطع بسیاری از مدافعین معلمین از خانواده های كارگری، محصلین و فرزندان تحصیل كرده و در حال تحصیل طبقه كارگر در كنار معلمین می ایستادند و در تجمعات آنها شركت میكردند. من فكر میكنم به این صورت كه اشاره كردم هم ارج و حرمت روز جهانی كارگر حفط می شد و هم روز معلم آنطور كه شایسته این روز است گرامی داشته میشد. من فكر میكنم این هم به نفع طبقه كارگر بود و هم به نفع معلمین. همچنانكه گفتم اول مه روز كارگر است مانند ۸ مارس كه روز زن است. در ۸ مارس توقع این است همه مدافعان حقوق زنان با پرچم دفاع از حق زن و با پرچم مقابله با انواع قوانین تبعیض جنسی و ضد زن به میدان بیایند. در اول مه هم قطعا و طبیعتا توقع این است كه به عنوان حامی طبقه كارگر و گرامیداشت روز جهانی كارگر ظاهر شوند. قطعا بخش بزرگی از معلمین مدافع طبقه كارگر و متحد این طبقه هستند و در این ذینفع هستند. در نتیجه در اول مه هم هر جا اگر تجمعی كارگری شكل میگرفت و فضای امنیتی و پلیسی اجازه میداد بخش زیادی از معلمین و خانواده های آنها در این تجمعات شركت میكردند و زیر چتر این طبقه و در كنار كارگران و به عنوان حامی این طبقه اول مه را جشن میگرفتند و به كارگران و خانواده های كارگری تبریك میگفتند و به سخنرانان و آژیتاتورهای طبقه كارگر گوش میدادند. قطعا این همگامی و این همبستگی ضروری است اما اول ماه مه یك روز ملی نیست، حتی روز كارگران در ایران نیست بلكه روزی است كه كارگران جهان اعلام میكنند دنیا را بورژواها میان خود و و با گذاشتن مرزهای ملی تقسیم كرده اند و طبقه كارگر در تمام دنیا به عنوان بردگان و همزمان به عنوان خالقین همه نعمات جهان از همه چیز بی بهر است. جهان میان بورژواها به نام كشور و ملتها و مرزهای ملی تقسیم شده است و همه سرمایه داران و دولتهایشان از نعمات جهان برای تامین حاكمیت خود از پلیس و سگ و اسب و دادگاه و قوانین شان استفاده میكنند و به حاكمیت استثمارگرانه خود مشروعیت میدهند. بورژوازی در جهان تلاش میكند از همه امكانات جامعه بشری برای مشروعیت دادن به نظام كاپیتالیستی و حاكمیت اقلیتی بورژوا بر جهان و برده ماندن طبقه كارگر استفاده كند. طبقه كارگر در اول مه اعلام میكند ما این نظم را قبول نداریم و ما یك طبقه جهانی هستیم و مرزهای ملی و هویتهای كاذبی كه به عنوان ایرانی، انگلستانی، امریكایی، افریقایی، به عنوان زن و مردم و سیاه و سفید و زرد و هر رنگ و هر هویت دیگری كه برایمان تراشیده اند و صفوف طبقه كارگر جهانی را شقه شقه میكنند از نظر این طبقه ملغا است و برسمیت شناخته نمیشود. در این روز سویالیستهای طبقه كارگر در مراسم و شجنها و تجمعات طبقه كارگر این پیام را به جهانیان میرسانند و اعلام میكنند نه مرزهای نظامی پایتالیستی و نه تقسیمات طبقه كارگر را هیچكدام به رسمیت نمیشناسیم و از نظر این طبقه كارگران جهان تقسیم بردار نیستند، یك طبقه واحد جهانی هستند و یك منفعت مشترك دارند.
لذا و همچنانكه اشاره كردم اگر فراخوان معلمین در روز معلم برای تجمعشان داده میشد هم به نفع طبقه كارگر بود و هم معلمین میتوانستند ۱۲ اردیبهشت روز معلم را شاید بهتر و برجسته تر برگزار كنند. من فكر میكنم این هم به اتحاد معلمین با كارگران و هم به همگامی آنها بیشتر كمك میكرد.
آسو سهامی: مرسی خالد حاج محمدی، من سوال خاصی ندارم و اگر فكر میكنی نكته خاصی یا پیام خاصی دارید بفرمایید.
خالد حاج محمدی: من نكته ویژه ای ندارم، اول ماه مه برگزار شد و در این پروسه بسیاری از كارگران تهدید شدند، تعدای دستگیر شدند و در ایران روز اول ما مه شورای صنفی معلمان هم این روز را به عنوان روز تجمع معلمان فراخوان داد و تعدادی از معلمین هم تهدید و دستگیر شدند. اما و مستقل از فرخوان شورای صنفی معلمین، همه تهدید شدگان و همه دستگیر شده گان بخشی از جنبش ما و بخشی از طبقه ما هستند. تلاش برای آزادی دستگیر شدگان و از جمله معلمین، تلاش برای بر سر كار بازگرداندن كارگرانی كه از كار اخراج شده اند و مقابله با هر تهدیدی كه حاكمیت علیه فعالین كارگری در ایران كرده است روی دوش جنبش ما، روی دوش طبقه كارگر و همه مردم آزادیخواه و همه اقشار مختلف مردم محروم است. در خاتمه صحبت هایم دست همه كارگران و همه فعالینی كه تلاش كردند اول مه را در هر شكل و با هر امكانی كه برایشان مقدور بود برگزار و گرامی داشتند میفشارم و برای همگی آنها آرزوی بهروزی دارم.
* اصل این مصاحبه شفاهی است و متن كتبی آن برای انتشار در كمونیست ماهانه آماده شده است. این مصاحبه در چهارم مه انجام گرفته است.