جلوه هایی از 8 مارس سنندج
شهر سنندج یکی از کانونهای زنده برگزاری مراسمهای 8 مارس در سالهای اخیر بوده است. آزاد زمانی از دست اندرکاران این مراسمها بوده و تجارب و خاطرات متعددی از این مراسمها دارد. در این رابطه مصاحبه زیر را مطالعه میکنید.
هشت مارس یکی از جلوه های درخشان ومتمایزجنبش ماست
پرتو :هشت مارس روز جهانی زن نزدیک می شود. چه احساسی دارید. چه خاطراتی برای شما تداعی میشود؟ ازآغاز فعالیتهایی که برای برگزاری هشت مارس داشته اید چه چیزهایی را به خاطر دارید؟
آزاد زمانی :
هشت مارس یکی از جلوه های درخشان ومتمایز جنبش ماست. هشت مارس برای من شور وشوق میآورد روزی خوشاینداست برای ابرازوجود اجتماعی انسان یاغی ازتبعیض وستم، روزی برای پس زدن ارتجاع و آپارتاید جنسی است. روزطرح ادعای جامعه ای آزاد وانسانی است. روز اعتراض میلیونی انسانهایی است که ازنابرابریهای وضع موجود به تنگ آمده اند ودراین روز پرچم آزادیخواهی وبرابری طلبی را فراروی جامعه به اهتزاز درآورده اند. روز هشت مارس ها واول مه ها روزهایی که ما را به شورشی های علیه تبعیض وستم درجامعه تبدیل کرد!
خاطرات زیادی دارم تلخ وشیرین، به خاطر هشت مارس شیرینی ها داده ام وشیرینی ها خورده ام. به خاطر برگزاری هشت مارس شلاق و کتک خورده ام. سلول وزندان طولانی مدت را تجربه کرده ام. هشت مارس برای من ورفقایم سرشار از فراز ونشیب است.مملو از درس وتجربه است تجاربی که برای جنبش هشت مارس جنبش علنی دفاع آزادی وبرابری انسان گرانبهاست وباید برای پیشروی های بزرگتری که فرا روی ماست بکار گرفته شوند.
بیست وسه سال پیش چند روز مانده به هشت مارس (1368)تراکت وفراخوان این روز را با چاپ شیشه ای واستنسیل درهزار برگ نوشتم هزارویک تا مشکل داشتم از مشکل امنیتی تا چاپ وخشک کردن اوراق و پخش آنها، با نوشتن اعلامیه ها وتراکتها میخواستم فضا را یک جوری درهم بشکنم همیشه دنبال یک راهکاری بودم که مردم احساس کنند مبارزه جاریست وتعطیل نا پذیراست وفضای سرکوب هرچند شدید نمی تواند مانع تلاش ها شود.آن روزها فضای سرکوب خیلی شدید بود بگیروببند بیداد میکرد اختناق دراوج خود بود. پاسداران وجلادان اسلامی از کلمه آزادی رم میکردند سیاهی برزندگی جامعه حکم میراند و پیر جماران فتوی تیرباران عشق وزندگی را صادرکرده بود. پاسداران جهل وخرافه ، روزنه های امید را درمیان مردم می جستند وانسانهای امیدواررا به غل وزنجیر وزندان میکشیدند. زور میزدند تا ازسرآغازی نو جلو گیری کنند. امیدوارها را شورشیان معاند نظام اسلامی لقب میدادند. جامعه را کور وکر می خواستند زن پارسا وسربزیر را جار می زدند. سختی وخشونت حکم تام داشت....
درچنین فضایی سنگنین که بغض اجتماعی گلوی میلیونها انسان را به هم می فشرد. آمدیم ، نسلی معترض از تبار انسانهای عصر اختناق، جنبش شکست نخوردگان تاریخ، آمدیم، با اوراقی که برآن نوشته بودیم" آزادی وبرابری!" روزنه های امید را به امیدهای اجتماعی تبدیل کردیم . درگوش کوچه وخیابان آزادی وبرابررا زمزمه کردیم وگفتیم طنین رسای این صدا درحضور قدرتمند شماست. جنبش ما منشا امید ورهایی انسان است. رهایی کارگراست. رهایی زن است. رهایی کودک است. خوشبختی بشر را با خویش دارد. بپیوندید!
عصرروز هفدهم اسفند ماه 68 بعد از چند روز تلاش برای تدارک هشت مارس وپخش وتوزیع تراکتها درمیدان آزادی شهر سنندج جنب دبیرستان قصری نیروهای اداره اطلاعات اتومبیلی را که درآن بودم متوقف کردند. با ضرب وشتم مرا بیرون کشیدند. مردم وجوانها شهر دخالت کردند. صدای تیرندازی پاسدارها وهورا کشیدن واعتراض مردم درهم آمیخته شد. درچنگ پاسدارها و مردم دست بدست میشدم ، اضطراب تمام وجودم را فرا گرفته بود تشخیص نمی دادم کی به کیست، درکشمکش وهول دادن های لحظه به لحظه از محل اتومبیل دورشده بودم وجوانها داد زدن فرار کن ما راهشون را گرفته ایم .... صدای جمعی مردم دروجودم انرژی شد صحنه را ترک کردم.
بعد از مدتها وماجراهای زیادی که از حوصله این بحث خارج است دستگیر شدم بعد از یک کتک کاری مفصل بسرکردگی ومشارکت فردی بنام حاج سلمان از مسئولین اداره اطلاعات سنندج سرانجام من را به دادگاه انقلاب بردند تا تفهیم اتهام کنند.
عین جملاتی که دادستان با بغض وخشونت ادا کردند: " جوجه کمونیست شورشی، خبیث.پدرسوخته.این اعلامیه هشت مارس عکس خواهر ومادرته که میخواهی ثمرشون برای همه باشه . غلط کردی برابری میخوای . ببریدش هم برابری بهش بدی هم آزادی تا سیر میشه!"
سالها درزندان با دوستان مراسم هشت مارس را درجمع کوچک رفقا با شیرینی دادن وکارت تبریک نوشتن وشعرخوانی باهم برگزار کردیم .
سال هفتاد ویک اززندان آزاد شدم. فضای اختناق بیداد میکرد. هشت مارس سمبل یک تحرک اجتماعی علیه ستم بود. هرساله درجمعها ومحافل مختلف مراسم جشنی برگزار میکردیم گروههای جوانان وزنان را قالب گروههای فرهنگی،هنری، ورزشی و کوهنوردی به هم وصل میکردیم. مدتی قبل از هشت مارسها به تکاپوی برگزاری مراسم ها می پرداختیم. همه راهها وروشها را که یک مراسم خوب برگزار بشود را ارزیابی میکردیم. تلاش براین بود که هشت مارس به یک تحرک علنی تبدیل شود چندین طرح برای نائل شدن به این هدف به اجرا درآمد. هرچند ماهی نکات ضعف وقوت کارها را ارزیابی میکردیم. درکارو زار فعالیتهای پراکنده ومنسجم تجاربی کسب وراهکارهای جدیدی طرح میشد.هرسال که میگذشت بهتر ازقبل مراسمها برگزار میشد.
انجام موفقیت آمیز هرکاری نیازمند صرف انرژی، تلاش وپیگیری است. مبارزه برای رهایی زن یک ضرورت اجتماعی است این مبارزه تصنعی یا ازخود درآوردی نیست. پاسخ گویی به یکی از نیازهای اساسی جامعه است. برهمین اساس این مبارزه تعطیل نا پذیر است. مادام که ستم هست تلاش برای رهایی ازستم ولو اینکه تحت هرشرایطی محدود باشد ادامه دارد.هیچ تلاشی هم بصورت خود بخودی به سرانجام نمی رسد. تبلیغ وترویج وسازماندهی عوامل موثر دراستمرار یک جنبش قدرتمند اجتماعی هستند. تشکل وسازمان سنگر استحکام وادامه کاری یک جنبش اجتماعی است. درهمین جهت تلاش برای سازماندهی تشکل های زنان یکی از مشغله های من ورفقایم درجامعه بوده وهست.که درجای خود قابل بحث وبررسی است آنچه به این بحث برمیگردد متشکل شدن ونهادینه شدن فعالیتهای جمعی واجتماعی دستاوردهای جنبش زنان را چند برابر کرد. دراین رابطه مراسم های با شکوه هشت مارس درشهر های کردستان وتهران درده سال گذشته نمونه های بارزی هستند که بدون وجود تشکل های زنان ونقش رهبران اجتماعی، برگزاری آن مراسم های باشکوه هشت مارس با آن عظمت اجتماعی غیرممکن است.
پرتو : یک تجربه موفق ازبرگزاری مراسم های هشت مارس را برای فعالین اجتماعی وخوانندگان پرتو بیان کنید؟
آزاد زمانی :
مراسم های هشت مارس درابعاد کوچک وبزرگ درهمه شهرها هرکدام بجای خود دارای اهمیت وعظمت اجتماعی هستند وفعالین ودست اندرکاران آن مراسم ها شایسته تقدیر وستایشند. دراکثر مراسمهای هشت مارس دربیست سال گذشته بوده ام گوشه ای از کاررا گرفته ام تا هشت مارس، هشت مارس شود با افتخار میگویم که قطع نامه ها وبیان نامه های مراسهمای هشت مارس ده سال گذشته را تدوین کرده ام وهمه این اسناد درابعاد اجتماعی وسیعی به تصویت رسیده است که مطالبات واقعی جامعه را نمایندگی می کند.
هشت مارس 2004 نزدیک میشد به اتفاق جمعی از شخصیت ها وفعالین اجتماعی درشهرهای مختلف جلساتی را برگزار کردیم تهران، کرمانشاه ، کامیاران، کرج، سقز، مریوان، وچند شهر دیگر. رایزنیهای مختلفی برسر چگونگی برگزاری مراسم وامکانات و محتوی برنامه ها در جلسات با شخصیت ها وفعالین دست اندرکار مطرح شد. تلاش ما برگزاری هرچه توده ای تر و وسیعتر مراسمها بود. درمورد قطعنامه ها ومطالبات سراسری بحث وگفتگو میکردیم روحیه جمعی را تقویت میکردیم. دوستان را درانجام وظایف اجتماعی خود حمایت وپشتیبانی میکردیم. برای انجام هرکاری آلترناتیو وشق دوم را انتخاب میکردیم. با توجه به شرایط وفشارهای امنیتی که برفعالین اجتماعی وشخصیت ها سنگینی میکرد وهردم احتمال بازداشت درجریان بود بایستی همه چیز را حساب وکتاب میکردیم.
قطعنامه ها درشهرها بعد از جلسات مختلف به تصویب رسید به سنندج برگشتیم با چند تن از دوستان که هرکدام به جمعهای مرتبط بودند جلساتی داشتم که چکار کنند واگر ما دستگیر شدیم چگونه مراسم پیش برود بهمراه دیبا علیخانی و وجمعی ازدوستان شب مانده به هشت مارس یک جلسه اضطراری داشتیم برخی مسایل پیش آمده بود. دیبا ومن وثریا محمدی ازطرف اداره اطلاعات بازخواست شده بودیم، احتمال دستگیری موقت برای اینکه مراسم برگزارنشود درمیان بود درجلسه سعی کردیم که روحیه را بالا ببریم به دوستان نگفتیم که بازخواست شده ایم وچی گفته اند آن شب تا صبح نخوابیدیم. بحث پیرامون سخنرانی ابعاد مراسم مشکلات وتدارکات بود.
صبح روز بعد دیبا دراماکن انتظامی بازداشت شد با خبر شدم ولی به دوستان نگفتم. مراسم قرارشد بعد ازظهر درسالن آزادی شهر سنندج برگزار شود. چند تن ازدوستان گفتن که به محل مراسم نروید احتمال دستگیری میرود. گفتم نباید دستگیری وفضای پلیسی مانع برگزاری مراسم شود مادام که مردم به محل مراسم میایند باید هرکس به اندازه توانش دربرگزاری آن بکوشد ومنتظر کسی نماند.
اوراق تبلیغی به مناسبت هشت مارس پوسترها و پلاکاردها غیرازآنهایی که توسط نیروهای امنیتی پاره شده بود یا جمع آوری شده بود دیده میشد حجم تبلیغات بالا بود وبا مشکل میشد همه آنهارا جمع آوری کنند. تدابیر کمتیه تبلیغ خیلی بجا بود وهنگامی که به طرف سالن آزادی خیابان اصل چهار میرفتم دیدم که مردم از پلاکاردها عکس وفیلم میگیرند خیلی خوشحال شدم که مردم با شورشوق استقبال میکنند
خیابان منتهی به سالن آزادی مملو ازگروهها وجمعهای بود که به طرف سالن می رفتند. چند صدمتری به سالن آزادی اعضای چند نفر از خانواده ای به سویم دویدند ومن را درآغوش گرفتند. گفتند نرو جلو نیروهای امنیتی ویگان ویژه جلو سالن منتظر هستند وبازداشتت میکنند گفتم این همه مردم را مگر می توانند دستگیر کنند. گفتن نه شما را میگیرند که مراسم برگزار نشود. گفتم نترسید شما تریبون را بگیرید.ببینید دهها نفر مثل ما راهی محل مراسم هستند هرکدام حرف و حدیث هایی دارند که مراسم را میتواند بهتر ازما برگزار کنند. بروید جلو اگر ما را گرفتند، اولا اعتراض کنید ونگذارید بعد هم مراسم را تحت هیچ شرایطی نباید تعطیل کنید. بروید جشن بگیرید وباید هشت مارس برگزار شود به طرف درب سالن رفتم خانواده ها دوربرم را گرفتن نیروهای امنیتی هرچه صدایم کردند جواب ندادم داخل سالن شدم وگروه ویژه کمیته امنیت هشت مارس مستقر شد. گفتم تریبون را بگیرید به مردم خوشامد بگویید فضا را با روحیه نگه دارید. ثریا پشت تریبون رفت مراسم رسما شروع شد پلیس هرکاری کرد که به تعطیلی بکشاند نتوانست مردم سالن را قرق کردند. شادابی وشور هیجان همه سالن را فرا گرفته بود
بیش از سه هزار نفر درسالن گرد هم آمده بودند. احساس غرور همه فعالین را فرا گرفته بود. با اقتدار کارها را پیش می بردند. تشویق مردم بصورت پی درپی فضارا انرژیک کرده بود. شادابی ولذت وتوانایی اجتماعی موج میزد.
علاوه برفشارها وتهدیداتی که نیروهای امنیتی از طریق موبایل اعلام کردند، نگران دیبا علیخانی بودم که دربازداشت بود. ولی سعی کردم نگرانی را به دوستان دست اندرکار انتقال ندهم تا روحیه شان خراب نشود. محاسباتی کردم که مراسم ادامه پیدا کند و دروسط مراسم اعلام میکینم که دیبا را گرفتن ومردم بصورت دسته جمعی بروند، جلو استانداری یک ساعت از مراسم گذشته بود که دیبارا آزاد کردند. دیبا به میان مردم آمد وبا چهره خسته اش به سوی تریبون رفت وسخنرانی پرشوری دررابطه با حقوق زن وهشت مارس ایراد کرد. بسیجیها تلاش میکردند، با انداختن ترقه و خراب کاری مراسم را بهم زنند که نیروهای امنیتی دخالت کنند و از آب گل آلود ماهی بگیرند. کمیته امنیتی خیلی هوشیارانه وجدی عمل میکرد همه توطئه ها را خنثی کردند. یک نفر پلاکاردی آورده بود که مشخصا خیلی بی ربط به مراسم بود میخواست بازش کند تا اطلاعاتی ها بریزند بچه ها بلا فاصله جمعش کردند. یک پاسدار لباس شخصی میخواست پشت تریبون برود و چرت وپرت سرهم کند وخراب کاری کند که بعد اتهام سازی کنند. بچه ها وقتش را تلف کردند داد میزد آزادی بیان میخواهم میخواهم از سوسیالیزم اسلامی صحبت کنم! ..... رفقای کمیته امنیت سرکارش گذاشتند تا فضای مراسم به هم نریزد.
سخنرانی پشت سر سخنرانی شور وشوق کف زدن ها سالن را سرشار از شادابی کرده بود مراسمی که تا بحال نمونه اش را تجربه نکرده ام.
ثریا برای اولین بار از تریبون علنی ودرحضور سه هزار نفر علیه اعدام سخنرانی کرد علیه اعدام افسانه و شهلا جاهد سخنرانی کرد.
تشکل های کانون دفاع از حقوق کودکان. انجمن صنفی معلمان. دانشجویان دانشگاههای آزاد وکردستان، جامعه حمایت اززنان و سندیکای کارگران خباز بیانیه ها وسخنرانی های درحمایت از جنبش زنان وقطع نامه ایراد کردند.
مراسم با خواندن سرود و آواز درمیان شادی وسرور مردم بپایان رسید جنبش آزادی خواهی وبرابری طلبی بیرق اقتدار اجتماعی خویش را برزمین جامعه کوبید.
هشت مارس های سنندج باشکوه و ارزشمند هستند وتجاربی را برای جنبش زنان ایران ودنیا به ارمغان آورده اند که جای تقدیر است ومی توان از اسناد وفایلهای تصویری وصوتی آن صدها آثار ادبی، اجتماعی وفرهنگی را تهیه کرد که بجای خود دست علاقه مندان این عرصه ها را می بوسد.
پرتو: منظورت از تدابیر درتدارک مراسم ها چی بود نکاتی را که به نظرت مهم است بیان کنید؟
آزاد زمانی :
کارعلنی واجتماعی درفضای جامعه با هزار ویک مشکل وفوت وفن مواجه است از ارتباط با مردم تا هدایت تشکل وتحرکات درابعاد اجتماعی وتوده ای تا انجام یک مراسم وتدارکات فنی تشریفاتی و عمومی همه اینها هرکدام نیاز به برنامه درایت و دقت دارد که درموفقیت هرعمل اجتماعی موثر هستند.
ساده کردن کارها برای تیم های دست اندرکار ومدیریت کردن وهدایت کردن فرایند کار وفعالیت اجتماعی خود یک هنر است که هرفعال اجتماعی می تواند این هنرها را فرا گیرد ازتجربه ها استفاده کند . کارهایش را درمیدان خطا وآزمایش قرار دهد. دوستان وعلاقمندان به کار را به مشارکت ودخالت فرا خواند درانتخاب ها دقت کند برای انجام فعالیتها یارگیری کند همه فن حریف محیط کاروفعالیت خود شود.
ما همیشه برای هرکاری چند نفر را تعیین میکردیم. اگر فردی نبود چه باید کرد کی باید نقش آن فرد را بعهد ه بگیرد. درمورد محلهای برگزاری هم تدابیر لازم را داشتیم اگر امکانی ومکانی محدود ویا سلب شد چه باید کرد با توجه به وضعیت همه چیز را می سنجیدیم. برخی مسایل را محدود به افراد با تجربه تر میکردیم که از بروز مشکلات ممانعت بعمل بیاد وتلاش براین بود که اریکه از دست خارج نشود وتوازن را به نفع خویش بچرخانیم. برای این کار بعد اجتماعی کار را مبنا می گرفتیم هرچه وسیعتر مصونیت بیشتر این اصلی بود. که برآن همیشه تاکید میکردیم. درمیان گزینه های مختلف برای انجام هرفعالیت ومراسمی که درپیش داشتیم اجتماعی ترین را انتخاب میکردیم. مصونیت وتامین امینت را از جامعه میگرفتیم. علنیت کار وبعد اجتماعی تحرکات، نقطه قوت کار ما بود
درهمه عرصه ها بویژه مسایل مربوط به جنبش زنان برگزاری دهها سمینار ومراسم های هشت مارس وهمایش های اجتماعی رویکرد اجتماعی کار دردستور کار ما بود که همه دوستان بطور مرتب بایستی به اعضا و مردم فعالین اجتماعی یاد آوری میکردند.
شخصیت دادن به علاقه مندان به کارهای اجتماعی وجنبشی یکی دیگر از نقاط قوت کار ما بود هرکس می توانست وعلاقه داشت امکانات برایش مهیا میشد. تریبون مراسم ها مال آنهایی میشد که عرض اندام می کردند حرف داشتند فریاد میکردند معترض بودند.
محتوای برنامه ها و قطعنامه ها ومطالبات براساس مسایل واقعی جامعه ونیازهای مردم طرح ریزی وبیان می شد تا جایی که به کمیته های دخیل در امر سازماندهی کار های اجتماعی مراسم ها برمیگردد. این اصلی اکید بود که مطالبات باید نیازهای واقعی ومربوط به جامعه ومردم را نمایندگی کند باید حرف دل ودرون مردم باشد. باید وقتی قطعنامه ها ویا بحث ها به میان میاید مردم احساس کنند حرف دلشان است. احساس راحتی بکنند. احساس قدرت اجتماعی بکنند احساس کنند صدایشان رساتر شده است
پرتو: برای فعالین هشت مارس 2009 چه پیامی دارید ؟
آزاد زمانی :
هشت مارس را برگزار کنید. جشن وسرور وشادی بپا کنید. دور هم جمع بشوید گروههای موزیک وآواز و سرود را به مراسمهای خود دعوت کنید. گروههای طنز و شعر وهنر نمایی را به مراسمهای هشت مارس بیاورید. زنان ومردان هنرمند این روز مال شماست. گروههای تئاتر را بیاورید وابعاد زندگی زنان را به نمایش بگذارید. کرختی های این جامعه نابرابر را به نمایش بگذارید. با طنز وشعر و دکلمه کردن به ریش صاحبان این دنیای نابرابر بخندید و آنها را به خاطر سیستم ناعادلانه و تبعیض آورشان ریشخند کنید. نقد کنید.
بگذار مردم شهر هشت مارس است. روز جهانی زن است. باید مبتکران هشت مارس را بعنوان پیشقراولان آزادیخواهی وبرابری طلبی بستایند. بگذار میلیونها انسان نفرت خود را از شرنظام سرمایه داری بعنوان بانی فقروفلاکت وتبعیض به نمایش بگذارند. رهایی زن رهایی جامعه است. دورهم جمع شوید. مراسم هشت مارس را درمحل کاروزندگی خویش درمدرسه ودانشگاه درکارگاه وکارخانه درمیدان های مرکزی شهر برگزار کنید، با دسته های گل سرخ به بدرقه هشت مارس بروید. به همدیگر کارت تبریک و گرامیداشت هشت مارس ارسال کنید. وهمه مردم را به مشارکت درهشت مارس فراخوانید.
برای همه فعالین ودست اندرکاران جنبش آزادی خواهی وبرابری طلبی برای برگزارکنندگان هشت مارس آرزوی پیروزی شادابی را دارم.
زنده باد آزادی وبرابری
زنده باد هشت مارس
***