١٦ آذر پارسال، ١٦ آذر امسال

(زنده باد آزادى، زنده‌باد برابرى)

رحمان حسين زاده

 چند دهه است که ١٦ آذر سمبل جنبش اعتراض دانشجويى عليه استبداد، اختناق و سانسور و تعديات و زورگويى رژيمهاى سلطنت و جمهورى اسلامى در محيط دانشگاه و در جامعه است. هفته‌ها و روزهاى قبل از ١٦ آذر هر ساله براى دو سوى اين مبارزه، دوره‌اى از تدارک و آماده‌باش و سازماندهى و به ميدان آمدن براى پيشبرد هدف تعيين شده است. به عقب راندن بيشتر قدرت حاکمه و استبداد، شکستن فضاى اختناق و سانسور، بهبود شرايط تحصيل و زندگى و بويژه در دوره جمهورى اسلامى کوتاه کردن دست مذهب در زندگى و تحصيل و محيط دانشگاه از اهداف فورى تحرک دانشجويى بوده است. امسال و از هم‌اکنون اين جنب و جوش و تحرک سياسى و اعتراضى شروع شده است. جنب و جوش و تحرک اعتراضى امسال، بعد از ١٦ آذر سال گذشته توقعات و انتظارات نوينى را مطرح کرده است.

١٦ آذر سال گذشته: نقطه عطف مهم

تحرک دانشجويى ١٦ آذر سال گذشته نقطه عطف مهمى نه تنها در اعتراضات دانشگاه و دانشجويان، بلکه در جنبش اعتراضى آزاديخواهانه ايران بود. بر افراشتن پرچم آزادى و برابرى، چکيده يک تحول و پيشروى مهم است. اين اتفاق فى‌البداهه نبود. حاصل کار چند هفته و چند ماه نبود. جنبش باز گرداندن اختيار به انسان، جنبش پايان دادن به تبعيض و استثمار و رهايى انسان، جنبش آزادى و برابرى، سالهاست کار خود را شروع کرده و تاثيرگذار بوده است. راستش عروج آزادى و برابرى، در سال گذشته صرفا حاصل تبليغ و ترويج و گفتن و نوشتن بيشتر هم در مقطع هفته و روزهاى قبل از روز شانزده آذر سال گذشته نبود. بلکه هم حاصل فعاليت آگاهگرانه چندين ساله کمونيسم کارگرى و هم حاصل تغيير تناسب قوا به نفع مبارزه جويى دانشجويان و مردم در دوره بعد از ٢٠ خرداد تا ١٨ تير سال گذشته و فراهم شدن شرايط مساعد برافراشتن اين پرچم آزاديخواهانه بود. دانشجويان مبارز و کمونيست با به دست گرفتن پرچم جنبش متمايز خود و با تشخيص شرايط مساعد، مهر جنبش آزادى و برابرى را کوبيدند. نقطه عطفى را که از آن صحبت ميکنيم، ممکن کردند. اتفاقات مشخص و مهمى در همان سال ٨٢ پيش زمينه ١٦ آذر سال گذشته بودند. در ٨ مارس و اول مه ١٣٨٢، جنبش آزادى و برابرى پيشروى جدى نمود. مهمتر از آنها تحرک اعتراضى ٢٠ خرداد تا ١٨ تير سنگ تمام گذاشت. هم به لحاظ دامنه و طول مدت اعتراض و هم به دليل راديکاليسم ناظر بر آن و هم به لحاظ نقش مستقيم کمونيسم کارگرى و نحوه دخالت رهبرى و حزب کمونيستى تحول جدى در صحنه سياست ايران بود. اين تحرک علاوه بر عقب راندن جمهورى اسلامى، اپوزيسيون راست و شعار و پلاتفرم و رفراندوم آنها را نيز عقب راند. کمونيسم کارگرى و چپ در اين کشمکش پيشروى جدى نمود. در اين بطن ١٦ آذر سال گذشته و تحرک دانشجويى به صداى رساى جنبش آزاديخواهانه و برابرى‌طلبانه تبديل شد. پلاکارد زيباى آزادى و برابرى و دستهاى اتحاد همراه آن، حمايت از کارگران پتروشيمى که در دانشگاه تهران بالا رفت به طرز برجسته و نمونه‌وارى، تجسم پيشروى چپ بود.

نقش کليدى فعالين و شبکه‌هاى کمونيستى

پيشروى سال گذشته و نقش بستن آزادى و برابرى بر مبارزات و تحرک دانشجويى، قاعدتا مبنايى براى برداشتن گامهاى بعدى و پيشروى جدى‌تر است. آيا اين اتفاق ميتواند بيفتد؟ به نظر من ميتواند. به‌‌شرطى که دانشجويان کمونيست با چشمان باز و تشخيص درست مسير را طى کنند. به شرطى که فاکتورهاى مساعد و نامساعد را به درستى بشناسيم. به شرطى که متوجه باشيم در شرايط حاکميت سياه و سرکوبگرانه رژيمى که با انواع شيوه و شگرد، با انواع ترفندها و ابزارها و موانع در فکر کنترل جامعه است. پيشروى و گام برداشتن جنبش آزاديخواهانه به جلو خطى و مستقيم و اجتناب ناپذير نيست. بسيارى فاکتورها خارج از اراده ما وارد محاسبه ميشود. درک درست اين فاکتورها و نقش عنصر فعاله شروع درست اقدامات ما است. در مصاحبه‌ها و نوشته‌هاى رفقاى ديگر به جنبه هايى از اين مسائل پرداخته شده و من در اينجا به جنبه‌هايى اشاره ميکنم. اميدوارم در فرصت باقيمانده جوانب مختلف را بيشتر تحليل و بررسى کنيم. جمهورى اسلامى اتفاقا بعد از تحرک ١٦ آذر سال گذشته و بعد از ابراز وجود پر قدرت جنبش آزادى و برابرى در ٨ مارس امسال، خطر را جدى‌تر احساس کرد. مقابله جديترى را با جنبش اعتراضى و بويژه جنبش آزادى و برابرى در دستور گذاشته است. يکدست شدن بيشتر هيئت‌حاکمه‌اش به دنبال انتخابات مجال مانورهاى سرکوبگرانه را برايش ايجاد کرد. از مقطع ماه مه امسال بگير و ببندها و دستگيريها و تهديدات را شروع کرد. در مقطع ١٨ تير امسال اين سياست را گسترش داد. اين سياست و ترفندهاى آشناى ديگر رژيم به عنوان فاکتور مهم بر فضاى سياسى و جنبش اعتراضى هم در اول مه و هم در مناسبت ١٨ تير امسال تاثير گذاشت. دامنه جنبش اعتراضى راديکال را محدود نمود. هر چند جنب و جوش اعتراضى دو ماهه اخير در دانشگاه و در محيط‌هاى کارگرى نشانه دوره مساعدترى است. اما هنوز نبايد به سياستهاى تهديد و سرکوب رژيم و ترفندهايى که توسط انجمنهاى اسلامى و ديگر عوامل خود براى مقابله با ١٦ آذر به ميدان ميکشد، مطلقا بى‌توجه بود. خنثى کردن توطئه هاى رژيم توجه جدى رهبران و شبکه هاى کمونيستى مبارزه در دانشگاه را ميطلبد. تحرک اعتراضى کنونى در دانشگاهها، هم اکنون به احياى يک روحيه تعرضى در مقابل رژيم اسلامى تبديل شده است. کرختى و سستى چند ماه قبل فضاى جنبش اعتراضى سپرى شده است. اين موقعيت پيش‌درآمد مساعد برپايى ١٦ آذر موفق و خوب است. يک جنبه مهم اينست که فعالين و شبکه‌هاى کمونيستى در دل اعتراضات جارى ميتوانند، خود را گسترش دهند. متحد و همکار و هم جنس خود را پيداکنند. هماهنگى و همگامى ايجاد کنند. تجارب را نقل کنند. طرح و نقشه مشترک داشته باشند. اتحاد و هماهنگى و همکارى فعالين و شبکه هاى کمونيستى مبارز و دخيل در فعال و انفعالات در سطح يک دانشگاه و با دانشگاههاى ديگر، کليد پيشروى حرکت راديکال و چپ در دوره کنونى است. شبکه مبارزاتى و کمونيستى از فعالين با نفوذ و معتبر محور هر تحرک جدى و حرکت راديکال و توده‌ى ١٦ آذر امسال خواهد بود. متحد و سراسرى کردن و قدرتمند کردن حرکت چپ در گرو کارکرد فعالين و شبکه‌هاى کمونيستى است.

١٦ آذر امسال و شعار آزادى و برابرى

مطالبات صنفى و سياسى متعددى مطرح است. ايجاد بهبود و گشايشى در شرايط تحصيلى و محيط آموزشى، عليه سانسور و اختناق، عليه جداسازى و آپارتايد جنسى، کوتاه کردن دست انجمنهاى اسلامى و عوامل جمهورى اسلامى در دانشگاه و محيط آموزش و .... همه اينها معتبرند و ميتوانند چارچوب قطعنامه و ادعانامه اعتراض دانشجويى باشند. در اين ميان زنده‌باد آزادى و زنده‌باد برابرى، جايگاه محورى دارد. تجربه سال گذشته همين را ميگويد و مهمتر آزادى و برابرى حرف دل توده وسيع مردم و بخشهاى معترض جامعه است. متحد کننده و بسيج گر است. ١٦ آذر امسال ميتواند و بايد مثل سال گذشته پرچم آزادى و برابرى را برافرازد. پلاتفرم آزادى و برابرى ناظر شدن راديکاليسم بر فضاى سياسى و جنبش اعتراضى است. جريان راديکال و کمونيست ميتواند اين را تضمين کند.