هراس و امید در خودرو سازیها

خالد حاج محمدی

تقريبا یک ماه است شاهد اعتراضات در خودرو سازیهای ایران هستیم٬ اعتراضاتی که بعد از چند روز خودداری کارگران از رفتن به سلف سرويس ها و پرهیز از صرف غذای شرکت و طرح خواست افزایش دستمزد٬ با عقب نشینی کارفرما و وعده افزایش دستمزد و پاره ای مطالبات دیگر پایان یافته است.

این اعتراضات از کارگران پارس خودرو شروع شد و بعد از موفقیت اعتراض آنها و قول مدیریت برای تامین مطالباتشان٬ کارگران ایران خودرو متحدانه وارد اعتراض شدند و از رفتن به سلف سرویس خودداری کردند. و سرانجام کارگران زامیاد نیز دست به اعتراض زدند.

اعتراض کارگران ایران خودرو به روال همه اعتراضات کارگری دیگر ابتدا با تهدید کارگران٬ بسیج نیروهای حراست و فراخواندن تعدادی از کارگران و تهدید آنها به عنوان محرک اعتراضات در ایران خودرو٬ تهدید کارگران پیشرو٬ ترساندن توده کارگران از اخراج و ... روبرو شد. همزمان تلاش برای تفرقه در صفوف کارگران و شقه شقه کردن صف متحد آنها بخشی از پروژه مدیریت ایران خودرو بود. زمانی که این ترفندها در مقابل صف متحد کارگران نتیجه نداد٬ مدیریت و مسئولین مقداری کوتاه آمدند٬ تلاش کردند با وعده هایی غیر رسمی به اعتراض کارگران پایان دهند. علاوه بر این بناگاه از جانب مدیریت کارخانه ابلاغیه هایی پخش شد که در آن علاوه بر قول سرعت دادن به طرح طبقه بندی مشاغل٬ برای بدست آوردن دل کارگران و کاستن از دامنه خشم آنها٬ عوامل خود را مورد خطاب قرار دادند که هر گونه بی حرمتی به کارگران مستوجب بازخواست خواهد شد. علیرغم این تاکتیک ها و بازدیدها و جلسات فراوان مسئولین و روسای رده های مختلف ایران خودرو٬ هزاران کارگر این مرکز بر خواست افزایش حقوق پایه خود پای فشردند و اعلام کردند که زیر بار هیچ زوری نخواهند رفت و تنها با افزایش حقوق پایه خود به اعتراض خاتمه خواهند داد. با این تصمیم تمام نقشه ها و توطئه ها و برنامه های کارفرمایان و کل دفتر و دستک و پلیس و حراست آنها پشم شد. و سرانجام این اعتراض با وعده کارفرما مبنی بر افزایش دستمزد پایه کارگران به میزان ٤٠٠ تا ٧٠٠ هزار تومان در اواسط بهمن ماه با موفقیت پایان یافت. کارگران اعلام کرده اند که اگر در این فرصت مدیریت شرکت ایران خودرو به قول خود وفا نکند٬ دست به اقدامات اعتراضی خواهند زد.

اعتراضات این دوره خودرو سازیها امیدهایی را نه تنها در میان کارگران صنایع خودرو سازی که در میان کل طبقه کارگر ایجاد کرده است. همزمانی اعتراضات در خودروسازی ها و مطالبات مشترک آنها و سرانجام کوتاه آمدن کارفرمایان و گردن گذاشتن به مطالبات کارگران از اهمیت بسزایی برخورد دار است. این حقیقت بیان اهرم پر زور کارگران این صنایع و جایگاه مهم آن در جامعه ایران است. خودروسازی ها یکی از پر سود ترین مراکز صنعتی ایران در دوره اخیر بوده است و علیرغم سکته ای که در اوج تحریمها بر تولید این مراکز تحمیل شد٬ اما همواره سودهای کلانی نصیب صاحبان آن شده است. نقش و اهمیت این مرکز بزرگ کارگری با دهها هزار کارگر و بعنوان یکی از مراکز پر سود و صنعتی جامعه ایران٬ در عین حال جایگاه این بخش از طبقه کارگر صنعتی ایران و قدرت آنها را در تولید و لذا اهرم جدی مبارزه آنها و تاثیرات عمیقی که میتواند بر جنبش کارگری ایران بگذارد٬ از چشم کسی پوشیده نمانده است. همین حقیقت است که اعتراض آنها را در جامعه ایران با موجی از امید در میان طبقه کارگر همراه کرده است.

اعتراضات این دوره خودروسازی ها و اعتراض وسیع و متحد کارگران ایران خودرو که تنها گوشه اي از اتحاد متحد خود را برای افزایش دستمزد به نمایش گذشتند٬ در میان سرمایه داران و عوامل مختلف آنها٬ از راس جمهوری اسلامی تا حراست و مدیریت کارخانه موجی از هراس و نگرانی را باعث شد. نگرانی از وسعت اعتراض٬ نگرانی از آینده آن و نگرانی از شکل گرفتن اتحادی سراسری تر در بخش صنایع٬ و نگرانی از خواباندن تولید در ماشین سازیها و شعله کشیدن آتش خشم کارگران این بخش به سایر مراکز کارگری و نگرانی از عوارض آن و از میزان عقب نشینی ای که میتواند به کل جبهه سرمایه و دولتش تحمیل کند. همین حقیقت کارفرمایان را در برخورد به اعتراض آنها شدیدا محتاط کرده بود. آنها علیرغم تهدیدهای اولیه و تلاشهای خود برای فریب و شکستن صف متحد کارگران٬ سرانجام مجبور شدند با قول افزایش دستمزدها در اواسط بهمن ماه فعلا این موج را از سر بگذرانند.

فاکتور دیگر همزمانی اعتراض کارگران خودروسازی ها با اعتراضات بخشهای دیگری از کارگران از جمله کارگران معدن کوشک٬ کارگران نورد لوله صفا٬ رانندگان شرکت واحد٬ سد قشلاق و ... بود. همزمانی این اعتراضات و مطالبات مشترکی که داشتند میتوانست خطرات جدی تری را در این اوضاع برای جمهوری اسلامی و کل طبقه سرمایه دار به همراه بیاورد. ارزیابی از موقعیت کنونی جنبش کارگری هر چه باشد٬ چنین مقاطعی میتواند منشا تحرکات وسیع و شکل گیری اتحادی وسیعتر در میان طبقه کارگر باشد و لذا حساسیت آن برای کل طبقه سرمایه دار روشنتر از آن است که بی گدار به آب بزنند. سرمایه داران و دولت و مجلس و همه نمایندگان مختلف آنها٬ چنین فرصتهایی را میشناسند٬ به آن اگاهند و در چنین اوضاعی تلاش میکنند٬ موج را از سر بگذرانند تا امکان یابند با ارایشی دیگر و در فضایی مناسبتر٬ با تعرض دوباره خود هر چه را از دست داده اند پس بگیرند. بدون تردید برای آنها نیز کار پایان نیافته است و باید دید تا ١٥ بهمن چه برنامه و دسیسه هایی خواهند چید تا از اجرای توافقات خود با کارگران ایران خودرو سر باز بزنند.

اعتصاب این دوره کارگران ایران خودرو با موفقیت پایان یافت؛ آنچه در این تحرک اهمیت بسزایی داشت٬ اتحاد کارگران تا لحظه آخری بود که تصمیم به پایان اعتراض گرفتند. اما کار پایان نیافته است٬ از اکنون تا ١٥ بهمن هزار و یک بهانه از جانب کارفرمایان میتواند به میان آید و به زیر قول و قرار خود بزنند. هیچکس به اندازه کارگران این مراکز بر این حقایق آگاه نیستند. هزار سد و مانع و بهانه را برای زدن زیر هر قول و قراری که بهبودی هر چند نسبي در زندگی کارگران ایجاد کند و به این اعتبار درصد ناچیزی از سود حاصل کارشان را از جیب سرمایه داران بیرون بکشد٬ را در دستور دارند. آنچه متضمن اجرای این وعده هاست٬ نه نفس قرار و وعده که حفظ یکپارچگی و اتحاد کارگران ایران خودرو است. میزان توان و زور کارگران است که ضامن تامین مطالبات آنها است.

موفقیت اعتراضات این دوره کارگران باید تکیه گاهی برای کارگران این مراکز و دستمایه ای برای اتحاد بیشتر آنها و تبدیل ارزش و اهمیت این اتحاد به خودآگاهی توده هر چه بیشتری از آنها باشد. پیروزی هر چند کوچک امروز باید ارزش و جایگاه یکی بودن و اهمیت روحيه اتحاد کارگری را چنان بالا نگهدارد و چنان آمادگی کارگران را و هوشیاری آنها را تقويت کند که هیچ کارفرامایی جسارت نکند زیر وعده های خود بزند.

موفقیت اعتراض کارگران پارس خودرو و بدنبال آن موفقیت کارگران ایران خودرو٬ و اتحاد بالای آنها میتواند تکیه گاهی در دوره اخیر و در دل مبارزات آنها باشد. باید بر این موفقیت دیواری محکم از اتحاد کارگری را بنا نهاد. باید احساس و اهمیت با هم بودن٬ هم منفعت بودن و هم طبقه ای بودن٬ با هم تصمیم گرفتن و با هم دخالت کردن در سرنوشتی که مشترک است٬ به عنوان الفبای آگاهی سوسیالیستی در میان کارگران جا بگیرد و با اتکا به آن همسرنوشتی کارگری را تقویت کرد.

اعتراض کارگران خودروسازی ها درست همزمان بود با اعتراضات سایر مراکز کارگری٬ سوالی که هر کارگر دوراندیش و آگاهی در مقابل خود دارد٬ چگونگی شکل دادن به اتحادی وسیعتر در دل این مبارزات است. بی تردید موفقیت هر اعتراض کارگری در هر بخش و رشته ای٬ موفقیت کل طبقه ما است. اما چگونگی ایجاد صفی متحد٬ چگونگی به هم پیوستن و ضرورت دفاع از همدیگر در دل این مبارزات و چگونگی یک کاسه کردن توان و قدرت کارگران در مبارزه ای مشترک٬ چیزی که میتواند منشا تحولی عظیم و جدی در مبارزات کارگری باشد٬ هنوز جوابی عملی میطلبد. کدام مرکز کارگری٬ کدام مرکز صنعتی و کدام بخش از طبقه کارگر گام اول را در این راه برمیدارد؟ باید دید. اما بی هیچ تردیدی این توقع و این انتظار از رهبران و فعالین آگاه طبقه کارگر در مراکز اصلی صنعتی٬ از کارگران ایران خودرو تا پتروشیمی ها و نفت و ... میرود. آیا این رفقا، سد را خواهند شکست و به عنوان رهبر سرسخت طبقه کارگر عروج خواهند کرد؟ اين سوالی است بر سر میز هر کارگر آگاهی که به منافع درازمدت تر این طبقه و جدالهای جدی که پيش روي این طبقه قرار گرفته، می اندیشد.